Wątpliwości dotyczące recept DZ i S

Zgodnie z informacją Ministerstwa Zdrowia recepty z uprawnieniem „DZ” i „S” nie mogą być wystawiane przez:

• lekarzy zatrudnionych w hospicjach i hospicjach domowych (zakres opieki paliatywnej i hospicyjnej),
• lekarzy realizujących świadczenia gwarantowane z zakresu świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej,
• lekarzy z centrów zdrowia psychicznego i szpitali psychiatrycznych,
• lekarzy z gabinetów prywatnych.

Recepty wystawione przez tych lekarzy dla pacjentów ubezpieczonych są realizowane ze zniżką wynikającą z wykazu leków refundowanych, ale bez prawa do bezpłatnego zaopatrzenia w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne. 

Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Katowicach dr n. med. Tadeusz Urban wystosował pismo do Naczelnej Rady Lekarskiej, by ta w drodze rozmów z Ministerstwem Zdrowia zwróciła uwagę na niepokojące i niedoprecyzowane zapisy w przepisach przyznających seniorom 65+ i dzieciom do 18. roku życia bezpłatne leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne określone w wykazie.

Zwrócono uwagę na poniższe kwestie:

1. Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu, uprawnionymi do wystawiania recept są lekarze udzielający świadczeń w ramach POZ, AOS i leczenia szpitalnego, ale także lekarze, posiadający prawo wykonywania zawodu, którzy zaprzestali wykonywania zawodu.

Wątpliwości dotyczą sposobu rozumienia pojęcia „lekarz, który zaprzestał wykonywania zawodu”. Z uzyskanych informacji wynika, że Ministerstwo Zdrowia ww. określenie tłumaczy inaczej, aniżeli pojęcie to rozumiane jest na gruncie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Tu rozumiane jest jako lekarz nie wykonujący zawodu, ale uprawniony do wystawiania recept pro auctore i pro familiae.

Ustalenie powyższego ogrywa istotne znaczenie w kontekście kręgu lekarzy dopuszczonych na tej podstawie do wystawiania ww. recept. Precyzyjne wyjaśnienie jest istotne również w kontekście dochodzenia przez NFZ kwot nienależnej refundacji.

Podkreślić również należy, że aplikacja gabinet.gov.pl umożliwia wystawianie ww. recept każdemu lekarzowi i lekarzowi dentyście, bez jakichkolwiek ograniczeń. Powyższe może wprowadzać w błąd i doprowadzić do sytuacji, w której dla uprawnionych grup pacjentów zostaną przepisane leki przez osoby do tego nieuprawnione w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach.

2. Mimo szerokiego kręgu lekarzy uprawnionych do wystawiania recept pacjentom – świadczeniobiorcom do ukończenia 18. roku życia, jak i po ukończeniu 65. roku życia, pozostają obszary udzielania świadczeń w ramach NFZ, w których ww. pacjentom one nie przysługują, tj.:

- opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień,

- opieka paliatywna i hospicyjna.

Zaznaczyć należy, że obecnie wielu spośród pacjentów korzystających ze świadczeń w ramach opieki paliatywnej i hospicyjnej, jak i opieki psychiatrycznej stanowią pacjenci do ukończenia 18. roku życia, jak po 65 roku życia.

3. Potwierdzenia wymaga również możliwość wystawiania ww. recept w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.

Zgodnie z przepisem §2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1427), świadczenia gwarantowane z tego zakresu obejmują również świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Wskazać należy, że także w tym przypadku duży odsetek pacjentów stanowią ci do ukończenia 18. roku życia i powyżej 65. roku życia. Ustawa gwarantuje wskazanym grupom pacjentów dostęp do bezpłatnych leków, środków spożywczych i wyrobów medycznych, o ile są one przepisywane przez lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

4. Wskazać również należy, że powołane przepisy wykluczają lekarzy dentystów z możliwości wystawiania recept dla pacjentów – świadczeniobiorców – do ukończenia 18. roku życia, jak i pacjentów po ukończeniu 65. roku życia.

Podkreślić bowiem należy, że w przeciwieństwie do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (przepisu art. 3 ust. 1) ustawa o świadczeniach w słowniczku ustawowym nie definiuje pojęcia „lekarz”, w ramach którego rozumie się obydwie grupy zawodowe -  zarówno lekarzy, jak i lekarzy dentystów.